ਸੋਹਣੀ ਮਹੀਵਾਲ: ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਣਥੱਕ ਪ੍ਰੇਮ ਕਥਾ
(Sohni Mahiwal: Punjab’s Tale of Undying Love)
ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪ੍ਰੇਮ-ਗਾਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਮਹੀਵਾਲ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਅਮਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਚਨਾਬ ਦਰਿਆ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੋ!
ਸੋਹਣੀ: ਕੁੰਭਾਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਬੇਟੀ
ਸੋਹਣੀ, ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੁੰਭਾਰ ਤੁੱਸਾ ਦੀ ਬੇਟੀ, ਆਪਣੀ ਹੁਸਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਵਰਗਾ ਚਮਕਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਉਸਨੂੰ "ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮਲਿਕਾ" ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਸੋਹਣੀ ਦਾ ਦਿਲ ਕਿਸੇ ਸਾਦਗੀ ਭਰੇ ਜੀਵਨ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਸਪਨੇ ਲਈ ਧੜਕਦਾ ਸੀ।
ਮਹੀਵਾਲ: ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਦਾ ਸੌਦਾਗਰ
ਇੱਕ ਦਿਨ, ਬੁਖ਼ਾਰਾ (ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ) ਦਾ ਅਮੀਰ ਸੌਦਾਗਰ ਇੱਜ਼ਤ ਬੇਗ਼, ਜਿਸਨੂੰ ਮਹੀਵਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ‘ਤੇ ਭਾਂਡੇ ਖਰੀਦਣ ਆਇਆ। ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਐਸਾ ਜਾਦੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਧਨ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਭੁੱਲ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਤੁੱਸਾ ਦੇ ਘਰ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿ ਸਕੇ।
ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਐਲਾਨ
ਸੋਹਣੀ ਨੇ ਮਹੀਵਾਲ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਬਾਤ ਮੰਨ ਲਈ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਚਨਾਬ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਹੀਵਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਸੋਹਣੀ ਹਿੰਦੂ ਘਰਾਣੇ ਦੀ।
ਮਹੀਵਾਲ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ: ਗਾਂਵਾਂ ਚਰਾਉਂਦਾ ਮਹੀਵਾਲ
ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਨਾ ਮਹੀਵਾਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਧਨ-ਦੌਲਤ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਗਾਂਵਾਂ ਚਰਾਉਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ "ਮਹੀਵਾਲ" (ਗਊਆਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ) ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਸੋਹਣੀ ਉਸ ਲਈ ਰੋਜ਼ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ, ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ।
ਵਿਆਹ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ
ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਕੁੰਭਾਰ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਿਆਹ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਸੋਹਣੀ ਦਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਮਹੀਵਾਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ: "ਰੋਜ਼ ਰਾਤੀਂ ਚਨਾਬ ਦੇ ਕੰਢੇ ਮਿਲਾਂਗੇ!"
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘੜੇ ਦੀ ਮਦਦ: ਪਾਣੀ ‘ਤੇ ਤੈਰਦੀ ਸੋਹਣੀ
ਸੋਹਣੀ ਨੇ ਮਹੀਵਾਲ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਤਰਕੀਬ ਸੋਚੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਘੜਾ (ਕੱਚਾ ਘੜਾ) ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਸੀ। ਹਰ ਰਾਤ, ਉਹ ਘੜੇ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਕੇ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਦੀ ਅਤੇ ਮਹੀਵਾਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ।
ਭਾਬੋ ਦੀ ਈਰਖਾ ਅਤੇ ਘੜੇ ਦੀ ਗੱਦਾਰੀ
ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਭਾਬੋ ਨੇ ਉਸਦੇ ਰਾਤੀਂ ਗਾਇਬ ਹੋਣ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਪਾ ਲਿਆ। ਈਰਖਾ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸੋਹਣੀ ਦੇ ਕੱਚੇ ਘੜੇ ਨੂੰ ਭੰਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ ਬੇਕਾਬੂ (ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ) ਘੜਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਅਗਲੀ ਰਾਤ, ਜਦੋਂ ਸੋਹਣੀ ਨੇ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਘੜਾ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਗਿਆ!
ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਮੌਤ
ਸੋਹਣੀ ਨੇ ਦਰਿਆ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਹੋਏ ਮਹੀਵਾਲ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ, ਪਰ ਘੜੇ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਤੈਰ ਨਾ ਸਕੀ। ਮਹੀਵਾਲ ਨੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਉਸਦੇ ਰੋਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ, ਪਰ ਦਰਿਆ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੋਹਣੀ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।
ਮਹੀਵਾਲ ਦਾ ਸਦਮਾ ਅਤੇ ਅਮਰ ਪ੍ਰੇਮ
ਮਹੀਵਾਲ ਨੇ ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਚਨਾਬ ਦੇ ਕੰਢੇ ਦੱਬਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਚਨਾਬ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਅੱਜ ਵੀ "ਸੋਹਣੀ-ਮਹੀਵਾਲ" ਦਾ ਨਾਮ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼
ਸੋਹਣੀ-ਮਹੀਵਾਲ ਦਾ ਪਿਆਰ ਸਮਾਜਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਅਮਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ, ਜਿਵੇਂ "ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮਰੀਅਮ, ਮਹੀਵਾਲ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਮਾਇਆ" ਵਿੱਚ ਜਿਊਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ: ਪਿਆਰ ਕਦੇ ਵੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ!
0 Comments