ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ – ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਇਕ
Dulla Bhatti - Punjab Da Nayak
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ੇਰ-ਦਿਲ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਬਹਾਦੁਰ ਦਾ ਨਾਂ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਮਜਲੂਮਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜ਼ਮੀਨਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਜ਼ੁਲਮ-ਜ਼ਬਰਦਸਤੀਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਡਟ ਕੇ ਮੋਹੰਦੀ ਰੱਖੀ। ਆਓ, ਇਸ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ ਪੜੀਏ।
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਬੱਚਪਨ
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਰਾਇ ਅਬਦੁੱਲਾ ਖਾਨ ਭੱਟੀ ਸੀ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਪੋਥੋਹਾਰ (ਹੁਣਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਮੀਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਫਰੀਦ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਸਾਈਫ਼ ਭੱਟੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦੁਰ ਸਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਬਾਗੀ ਕਹਿ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਦੁੱਲਾ ਜਦ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਹਤਿਆ ਹੋ ਗਈ। ਮਾਤਾ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ-ਪੋਸਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਵਿੱਚ ਨਿਆਂ, ਸਹਿਮਦਰੀ ਤੇ ਸ਼ੂਰਾ ਦਾ ਜ਼ਜ਼ਬਾ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦ ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਵਚਨ ਲਿਆ ਕਿ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕਦੇ ਨੀਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਗਾਵਤ
ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਮੀਦਾਰ ਅਤੇ ਉੱਚ ਅਫ਼ਸਰ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖੋਹ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਬੇਟੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵਿੱਆਹ ਕੇ ਮੋਗਲ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਰਹੇ ਸਨ।
ਦੁੱਲਾ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਗਰੁੱਪ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਮੋਗਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਗਾਵਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਮੋਗਲ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਤੇ ਟੈਕਸ ਵਸੂਲ ਕਰਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਦਾ, ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਧਨ-ਦੌਲਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਦਿੰਦਾ, ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਜ਼ਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾ।
ਲੋਹੜੀ ਅਤੇ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੋਗਲ ਗਰੀਬ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀਆਂ ਉਠਾ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਜਦ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਪਤਾ ਲੱਗੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਆਹ-ਸ਼ਾਦੀ ਕਰਵਾਈ।
ਉਹ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਧੀ ਵਾਂਗ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਾਜ ਦਿੰਦਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਲੋਹੜੀ ‘ਤੇ "ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਲੋਹੜੀ" ਗਾ ਕੇ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਮਨਾਉਂਦੇ। ਇਹੋ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਹੜੀ ‘ਤੇ "ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰਿਏ, ਹੋ!" ਵਾਲੀ ਲਉਕ ਗੀਤ ਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੇ ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਅਕਬਰ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਕਿ ਦੁੱਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਝੁਕਾ ਲਵੇ, ਪਰ ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਝੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ।
ਆਖ਼ਿਰ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤੀ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੋਗਲ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਅਕਬਰ ਦੇ ਕੋਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦ ਅਕਬਰ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਗਰਜ ਕੇ ਕਿਹਾ:
"ਮੇਰੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਮਾਫੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਾਂਗਾ!"
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਅਕਬਰ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਨੂੰ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ – ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ
ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੋਕ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਦੀ "ਦੁੱਲੇ ਦੀ ਲੋਹੜੀ" ਗਾ ਕੇ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਜ਼ਤ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਵੀ, ਜਦ ਕਿਸੇ ਗਰੀਬ ਦੀ ਮਦਦ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨਿਆਉਂ ਦੇ ਬੋਲ ਬੋਲੇ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਵੰਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਤਿਹਾਸ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਮਾਰ ਦੇਵੇ।
ਸਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਰਿਹਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੂਰਾ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ – ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਦਾ ਰਖਵਾਲਾ!
0 Comments