Punjabi Essay/Paragraph/Speech on "Bulleh Shah - Ishq Da Sufi Shayar" " ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ – ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਸੁਫ਼ੀ ਸ਼ਾਇਰ " in Punjabi Language Complete Punjabi Lekh.

 ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ – ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਸੁਫ਼ੀ ਸ਼ਾਇਰ 
Bulleh Shah - Ishq Da Sufi Shayar

"ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਕਿ ਜਾਣਾ ਮੈਂ ਕੌਣ?"

ਇਹ ਝਿੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਲਾਇਨ ਸੁਣਦੇ ਹੀ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਸ਼ਾਇਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਫ਼ਕ਼ੀਰ, ਇਕ ਸੁਫ਼ੀ ਦਰਵੇਸ਼, ਤੇ ਇਕ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਾ ਰਾਹੀ ਸੀ। ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਰੰਗੀਨ, ਦਿਲਚਸਪ ਤੇ ਸੋਚਣ ਜੋਗ ਹੈ। ਆਓ, ਇਸ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜੀਏ।

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਬਚਪਨ – ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਅਬਦੁੱਲਾ ਸ਼ਾਹ ਸੀ। ਉਹ 1680 ਈ. ਵਿੱਚ ਉਚ ਗਿਲਾਨੀਆਂ (ਮੁਲਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਤੇ ਇਜ਼ਤਦਾਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਖੀ ਸ਼ਾਹ, ਇੱਕ ਇਮਾਮ (ਮੁਲਾਂ) ਸਨ, ਜੋ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਲੋਗਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ।

ਜਦ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ 6 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਸੂਰ (ਪੰਜਾਬ) ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕੁਰਾਨ, ਅਰਬੀ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਧਰਮ-ਗਿਆਨ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਲੈਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਅਤੇ ਇਸ਼ਕ (ਮਨੁੱਖਤਾ, ਰੱਬ, ਤੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ) ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ।

ਇਕ ਗਰੀਬ ਮਾਲੀ ਬਣਿਆ ਗੁਰੂ

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਆਤਮਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਖੋਜਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕੋਈ ਰਾਹ ਦੱਸਣ ਵਾਲਾ ਮਿਲੇ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਵੇ।

ਇਸੇ ਲੱਭ ਲਈ ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ "ਇਨਾਯਤ ਸ਼ਾਹ ਕਾਦਰੀ" ਨਾਲ ਹੋਈ। ਇਨਾਯਤ ਸ਼ਾਹ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਮਾਲੀ (ਬਾਗਬਾਨ) ਸਨ, ਪਰ ਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਉੱਚੇ। ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਆਖਿਆ:

"ਮੈਨੂੰ ਰੱਬ ਮਿਲਾ ਦੇਵੋ, ਮੇਰਾ ਮਨ ਬਹੁਤ ਬੇਚੈਨ ਹੈ।"

ਇਨਾਯਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਕਿਹਾ:

"ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ, ਰੱਬ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ!"

ਇਹ ਗੱਲ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਲੱਗ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ, ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਪਖੰਡਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਆਰ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਆਤੀ।

ਸਮਾਜ ਦਾ ਵਿਰੋਧ – "ਕੌਣ ਆਖੇ ਮੈਨੂੰ ਕਾਫ਼ਰ?"

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਮਜ਼ਹਬੀ ਫ਼ਰਕ ਭੁਲਾ ਕੇ, ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਮੰਨਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਮੌਲਵੀਆਂ ਅਤੇ ਪੰਡਤਾਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਰਹੇ ਸਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬੋਲੀ ਸੀ:

"ਮਸਜਿਦ ਢਾ ਦੇ, ਮੰਦਰ ਢਾ ਦੇ, ਢਾ ਦੇ ਜੋ ਕੁਝ ਢੀਹਦਾ,

ਪਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਲ ਨਾ ਢਾਈਂ, ਰੱਬ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ!"

ਇਸ ਕਾਰਨ, ਮੌਲਵੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਕਾਫ਼ਰ" (ਧਰਮ-ਦ੍ਰੋਹੀ) ਆਖਿਆ ਅਤੇ ਕਸੂਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਿਆਰ ਦੀ ਰਾਹੀ ਬਣਨ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣਾ ਮੰਜ਼ਿਲ ਬਣਾਇਆ।

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਤੇ ਰਕਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ

ਇੱਕ ਵਾਰ, ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸ਼ਾਗਰਦਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ:

"ਤੁਸੀਂ ਕਸੂਰ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੀਰ ਹੋ।"

ਪਰ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾ ਮੰਨੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਹੀ ਅਨੋਖੀ ਚੀਜ਼ ਕੀਤੀ।

ਉਹ ਰਕਸਣ ਵਾਲੀਆਂ (ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ) ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਨੱਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। "ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਦਰਵੇਸ਼, ਤੇ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ?"

ਜਦ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, "ਤੁਸੀਂ ਨੱਚ ਕਿਉਂ ਰਹੇ ਹੋ?"

ਤਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਹੱਸ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣਾਇਆ:

"ਜੇ ਰਕਸ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਵੇ,

ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਤਕਲੀਫ਼ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇ!"

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਬਦ

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮੌਤ 1757 ਈ. ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਜਦ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੋਹੀਨ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਪਰ ਜਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣੇ, ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਰੋ ਪਿਆ।

"ਕੌਣ ਆਖੇ ਮੈਨੂੰ ਮਰ ਗਿਆ?

ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੀਵਾਂ, ਰੱਬ ਵਿੱਚ ਰਲ ਗਿਆ!"

ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਅੱਜ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ!

ਅੱਜ ਵੀ, ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਜੋਤ ਜਗਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲੇ ਅੱਜ ਵੀ ਗੂੰਜ ਰਹੇ ਹਨ:

"ਪੜ ਪੜ ਆਲਿਮ ਫਾਜ਼ਲ ਹੋਇਆ,

ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੜਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ!"