ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਆਤਮਕਥਾ
Kitab di Atmakatha
ਕਿਤਾਬ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਾਂ ਛਾਪੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਨਾਲ ਸਿਲਾਈ ਜਾਂ ਗੂੰਦ ਵਾਲੇ ਪੰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਲਤ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਪਾਇਰਸ ਨਾਂ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਕਾਂ ਜਾਂ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਪੰਦਰਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਗੁਟੇਨਬਰਗ ਦੁਆਰਾ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਕਾਢ ਨਾਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਮੋੜ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸਸਤੀ, ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋ ਗਈ। ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ‘ਡਿਜੀਟਲ ਬੁੱਕ’ ਜਾਂ ‘ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕ ਕਿਤਾਬ’ ਨਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸ਼ਕਲ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ, ਆਈਫ਼ੋਨ ਆਦਿ ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ। ਪਰ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ - ਕਾਲਪਨਿਕ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਲਪਨਿਕ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਥੀਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ, ਰੂਪ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ, ਨਿਬੰਧ, ਨਾਵਲ, ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ, ਨਾਟਕ ਆਦਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਾਰ ਬਾਰ, ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: ਸਾਹਿਤ, ਵਿਗਿਆਨ, ਗਣਿਤ, ਭੂਗੋਲ, ਇਤਿਹਾਸ ਆਦਿ।
ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦਾ ਸਰਵੋਤਮ ਵਾਹਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਨ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਿਆਨ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਦਾਰ ਅਤੇ ਆਸਾਨ ਹੁੰਦੀ ਗਈ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਹਾਨ ਕਾਢਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਸਭਿਅਕ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰ ਗੁਣਾ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀਆਂ ਦੋਸਤ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਮਨ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਅਰਥ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੁਸਤਕਾਂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹਨ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਦੁਆਰਾ ਪਦਾਰਥ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
0 Comments