ਬਹੁ-ਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ
Bahu Arthak Shabad in Punjabi Language
ਬਹੁਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ - ਬਹੁਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰਥ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ ਅਤੇ ਉਚਾਰਨ ਤਾਂ ਇੱਕੋ-ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਢੇਰ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਹ ਇੱਕੋ-ਜਿਹੇ ਜਾਪਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੋਮਿਆਂ ਤੋਂ ਆਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
1. ਉੱਚਾ---1. (ਉੱਚੀ ਥਾਂ)-ਇਹ ਥਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਹੈ।
2. (ਚੰਗਾ)-ਰਾਮ ਦਾ ਆਚਰਨ ਉੱਚਾ ਹੈ। ।
3. (ਮੋਚਨਾ)-ਨਾਈ ਲਈ ਉੱਚਾ ਇਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੰਦ ਹੈ।
4. (ਚਿਮਟਾ)-ਉਚਾ ਅੰਗੀਠੀ ਵਿਚੋਂ ਕੋਲੇ ਕੱਢਣ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਉਠਾ—1. (ਮਦਦ ਕਰਨੀ)-ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ।
2. (ਫੋੜਾ)-ਉਸ ਦੀ ਬਾਂਹ ਤੇ ਕੁਝ ਉਠਾ ਉਠਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
3. (ਉਠਾਉਣਾ)-ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਉਠਾ ਦਿਉ ।
3. ਉਲਟੀ-1. (ਕੇ) ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਅੱਜ ਸਵੇਰ ਦੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਉਲਟੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
2. (ਮੋੜੀ)-ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਨੇ ਮੇਰੀ ਅੱਜ ਤਾਈਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਉਲਟੀ।
3. (ਵਿਗੜੀ)-ਉਸ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਮਤ ਉਲਟੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀ ।
4. (ਪੁਠੀ ਹੋਈ)-ਕਲ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਉਲਟੀ ਹੋਈ ਬੱਸ ਦੇਖੀ ।
4. ਉੱਤਰ--1, (ਉਤਰਨਾ)-ਟਿੰਕੂ ਦੀ ਮਾਂ ਕੋਠੇ ਤੋਂ ਉਤਰੀ ।
2. (ਜੁਆਬ)--ਤੇਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
3. (ਇਕ ਦਿਸ਼ਾ)-ਹਿਮਾਲਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।
5. ਅੜੀ-1, (ਉਲਝਣਾ)--ਮੇਰੀ ਡੋਰ ਅੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।
2. (ਜ਼ਿੰਦ)-ਕਈ ਬੱਚੇ ਬਹੁਤ ਅੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. (ਫਸਣਾ)-ਉਸ ਦੀ ਮੱਟਰ ਰੇਤਾ ਵਿਚ ਅੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।
6. ਅੱਗ-1. (ਅੱਗਲਾ ਜਨਮ-ਸਾਧੂ-ਮਹਾਤਮਾ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਸੁਧਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
2. (ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ)--ਹਰ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਸੁਧਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
3. (ਔਲਾਦ)--ਉਸ ਦੇ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਅੱਗਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।
4. (ਅੱਗਾ ਪਿਛਾ ਨਾ ਸਚਣਾ) - ਰਾਮ ਬੋਲਣ ਲੱਗਾ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣਾ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਹੀ ਆਖ ਜਾਵ
5. (ਮੌਕਾ)-ਸਮਝਦਾਰ ਆਦਮੀ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਵੇਖ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
7. ਅੱਕ-1. (ਬੱਕ ਜਾਣਾ)- ਅੱਜ ਮੈਂ ਪੜ-ਪੜ ਕੇ ਅੱਕ ਗਿਆ ।
2. (ਅੱਕ ਜਾਣਾ, ਤੰਗ ਪੈਣਾ)-ਬੁੱਢੇ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਅੱਕ ਗਏ ਹਾਂ ।
3. (ਇਕ ਬੂਟਾ)-ਅੱਕ ਦਾ ਬੂਟਾ ਔੜਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
8. ਸੱਟ-(ਚੋਂ ਚ)-ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ ਉੱਤੇ ਕਾਫੀ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਹੈ।
2. (ਦੁਖ)--ਉਸ ਤੋਂ ਭਰਾ ਦੀ ਸੱਟ ਨਹੀਂ ਗਈ ।
3. (ਸੁਟਣਾ)-ਇਸ ਗੰਦ ਪਰੇ ਸੁੱਟ ।
4. (ਡੇਗਣਾ)--ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਨੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੋਠਿਓ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ।
9. ਸਰ-1. (ਹੋਣਾ)-ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਸਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।
2. (ਜਿੱਤਣਾ)-ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਏ ਨੇ ਕਈ ਕਿਲੇ ਸਰ ਕੀਤੇ ।
3. (ਤਾਲਾਪ)-ਇਸ ਸਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬੜਾ ਠੰਢਾ ਹੈ।
4. (ਖਿਤਾਬ)-ਗੈਰ ਨੂੰ 'ਸਰ' ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।
10. (ਸਾਰ-1, (ਖ਼ਬਰ ਸਾਰ)-ਰੀ ਕੋਈ ਸਾਰ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ ।
2. (ਨਿਚੋੜ)-ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਸਾਰ ਲਿਖੋ ।
3. (ਮਲਦੇ ਸਾਰ)-ਮੈਂ ਚਿੱਠੀ ਮਿਲਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਤੁਰ ਪਿਆ ਸੀ।
11. ਸੂਈ—1. (ਕਪੜੇ ਸੀਉਣ ਵਾਲੀ) ---ਮੇਰੀ ਬਈ ਗੰਮ ਗਈ ਹੈ।
2. (ਮੱਝ ਦਾਣਾ)-ਸਾਡੀ ਮੱਝ ਕੱਲ ਸੂਈ ਸੀ।
3. (ਘੜੀ ਦੀ ਸੂਈ)-ਮੇਰੀ ਘੜੀ ਦੀ ਸੂਈ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ।
12. ਸਿੱਟਾ-1. (ਕਣਕ ਦਾ)--ਇਸ ਸਾਲ ਕਣਕ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਮੋਟਾ ਸਿੱਟਾ ਪਿਆ ਹੈ।
2. (ਨਤੀਜਾ)-ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਬੁਰਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
3. (ਜੁਆ)-ਕਈ ਲੋਕ ਸਿੱਟੇ ਵਿਚ ਸਭ ਕੁਝ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
13. ਸੰਗ-1. (ਸਾਥ)-ਅਸੀਂ ਸੰਗ ਨਾਲ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਗਏ ।
2. (ਸ਼ੁਰੂਮਾ)-ਅੱਜ ਕਲ ਦੇ ਬਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਗ ਸ਼ੁਰੂਮ ਨਹੀਂ ਹੈ।
3. (ਸੰਗ ਸਰਫ) - ਸਦਾ ਪੰਸਾਂ ਸੰਗ ਸੋਰਵੇ ਨਾਲ ਖਰਚੇ ।
14. ਹਾਰ-1. (ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ)-ਸੀਤਾ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਹਾਰ ਪਾਓ ।
2. (ਹਾਰਨਾ)-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਹਾਰ ਗਈ ।
3. (ਵਾਂਗ)-ਉਸ ਨੇ ਸਾਰੀ ਪੁਸਤਕ ਹੈ ਤੇ ਹਾਰ ਰੱਟੀ ਹੋਈ ਹੈ।
4. (ਇਕ ਗਹਿਣਾ)-ਸੋਨੀਆਂ ਦਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਹਾਰ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਿਆ ।
15. ਹੱਸ-1. (ਇਕ ਗਹਿਣਾ)-ਹੁਣ ਹੱਥ ਪਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ।
2. (ਗਲੇ ਦੀ ਹੱਡੀ)-ਡਿੱਗੁਣ ਕਾਰਨ ਰਾਮ ਦਾ ਹੱਸ ਟੁੱਟ ਰਿਹਾ ।
3. (ਹੱਸਣਾ)-ਗੋਲਡੀ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਹੱਸ ਪਏ ।
16. ਹਿੱਕ -1. ਛਾਤੀ)-ਸਦਾ ਹਿੱਕ ਕੱਢ ਕੇ ਤੁਰੋ ।
2. (ਹਿਕਣਾ)-ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਹਿੱਕ ਕੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿਓ ।
3. (ਇਕ)-ਝਾਂਗ ਇਕ ਨੂੰ ਹਿੱਕ ਆਖਦੇ ਹਨ।
17. ਕਲੀ-1. (ਫੁੱਲ)-ਚੰਬੇ ਦੀ ਕਲੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਮਿੱਠੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
2. (ਛੋਟਾ ਹੁੱਕਾ)-ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਸਦਾ ਕਲੀ ਪੀਂਦੇ ਹਨ।
3. (ਸਫੇਦੀ ਕਰਨਾ)-ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਲੋਕ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।
4. (ਭਾਂਡੇ ਕਲੀ ਕਰਨਾ)-ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਭਾਂਡੇ ਕਲੀ ਕਰਵਾ ਲਏ ਹਨ।
18. ਕਾਫੀ-1. (ਬਹੁਤਾ)-ਮੇਰੇ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹ ਚਾਹ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੈ।
2. ਕਾਫੀ) -ਕਾਫੀ ਬੜੀ ਸੁਆਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
3. (ਛੰਦ)-ਬੁਲੇ ਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਕਾਫੀਆਂ ਬੜੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।
19 ਕੰਡੀ-1. (ਤਕੜ)---ਕਲ੍ਹ ਦਾ ਮੇਰਾ ਕੰਡਾ ਟੁੱਟਾ ਪਿਆ ਹੈ।
2. (ਪੈਰ ਵਿਚ ਲੱਗਣਾ)-ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਕੰਡਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ।
3. (ਸੰਘ ਵਿਚ ਲਗਣਾ)-ਤਲੀ ਚੀਜ਼ ਖਾਣ ਤੋਂ ਕੰਡਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
20. ਕਾਲ-1. (ਸਮਾਂ)-ਅੱਜ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਕਾਲ ਹੈ।
2. (ਤੋੜਾ)-ਮੀਂਹ ਨਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਕਾਲ ਦਾ ਡਰ ਹੈ।
3. (ਮਰਨਾ)-ਹਰਬੰਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕਾਲਵਾਸ ਹੋ ਗਿਆ।
ਕੁਛ ਔਰ ਉਦਾਹਰਣਾਂ
1. ਉੱਚਾ :
1. ਉੱਚੀ ਥਾਂ - ਇਸ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਘਰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ।
2. ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ - ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਸੁਣਦਾ ਹੈ।
3. ਰਸੋਈ ਸੰਦ - ਤਵੇ 'ਤੇ ਰੋਟੀਆਂ ਰਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਉੱਚਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. ਬੁਰਾ ਬੋਲ - ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
2. ਉਲਟੀ:
1. ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ - ਬੱਸ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਉਲਟੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਗ਼ਲਤ ਗੱਲ - ਸ਼ਾਮ ਲਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਲਟੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
3. ਪੁੱਠੀ - ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਕਾਰ ਉਲਟੀ ਪਈ ਸੀ।
3. ਵੇਲ :
1. ਵੇਲਣਾ - ਰੋਟੀ ਵੇਲ ਕੇ ਤਵੇ ਉੱਪਰ ਪਾ ਦਿੱਤੀ।
2. ਪੌਦਾ - ਅੰਗੂਰ ਦੀ ਵੇਲ ਪੁੰਗਰ ਆਈ।
3. ਵਾਰਨਾ - ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੇ ਦਸ ਰੁਪੈ ਦੀ ਵੇਲ ਕੀਤੀ।
4. ਉੱਤਰ :
1. ਲਹਿਣਾ - ਬੱਚਾ ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2. ਜਵਾਬ - ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਠੀਕ ਹੈ।
3. ਦਿਸ਼ਾ - ਸਾਡਾ ਘਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਉੱਤਰ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਹੈ।
5. ਅੱਗਾ :
1. ਆਪਣਾ ਭਲਾ ਕਰਨਾ - ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣਾ ਅੱਗਾ ਸੁਆਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
2. ਅਗਲਾ ਪਾਸਾ - ਇਸ ਕਮੀਜ਼ ਦਾ ਅੱਗਾ ਤਾਂ ਕੱਢਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪਰ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀ।
3. ਆਸ-ਪਾਸ - ਸਿਆਣੇ ਬੰਦੇ ਅੱਗਾ-ਪਿੱਛਾ ਵੇਖ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।
6. ਹਾਲ :
1. ਪਹੀਏ ਦਾ ਭਾਗ - ਪਹੀਏ ਦਾ ਹਾਲ ਗਰਮ ਕਰ ਕੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ - ਮਿਲਨ ਵੇਲ਼ੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਕ-ਸੰਬੰਧੀਆਂ ਦਾ ਹਾਲ ਪੁੱਛਦੇ ਹਾਂ।
3. ਸਮਾਂ - ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਮੈਂ ਵਿਹਲਾ ਨਹੀਂ।
7. ਕੱਚਾ :
1. ਘੱਟ ਪੱਕਿਆ - ਇਹ ਪਰੰਠਾ ਤਾਂ ਕੱਚਾ ਹੈ।
2. ਕੰਮ ਦੀ ਕਿਸਮ - ਇਸ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕੱਚਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹਾਂ।
3. ਖ਼ਰਾਬ ਸਿਹਤ - ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਕੱਚਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਉਲਟੀ ਹੀ ਨਾ ਆ ਜਾਵੇ।
8. ਅਰਕ :
1. ਦਵਾਈ - ਮੈਂ ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਅਰਕ ਪੀ ਲਿਆ।
2. ਕੂਹਣੀ - ਮੇਰੀ ਅਰਕ 'ਤੇ ਸੱਟ ਲੱਗ ਗਈ।
3. ਪਸੀਨਾ - ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦਾ ਅਰਕ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
9. ਸਰ :
1. ਤਾਸ਼ ਦੀ ਸਰ - ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦਿਆਂ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਸਰ ਨਾ ਬਈ।
2. ਸਰੋਵਰ - ਸਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਠੰਡਾ ਹੈ।
3. ਫਤਿਹ ਕਰਨਾ - ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਜੰਗ ਸਰ ਕਰ ਲਈ।
10. ਸੰਗ :
1. ਸਾਥ - ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੇਰੇ ਸੰਗ ਬੈਠਦਾ ਹੈ।
2. ਸ਼ਰਮ - ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਸੰਗ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
3. ਪੱਥਰ - ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਬਇਆ ਹੈ।
11. ਸੂਤ :
1. ਰਾਸ - ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਤੇਰੇ ਸਾਥ ਨਾਲ਼ ਸੂਤ ਹੋ ਗਿਆ।
2. ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਈ ਧਾਗਾ - ਤਰਖਾਣ ਨੇ ਸੂਤ ਲਾ ਕੇ ਲੱਕੜ ਚੀਰੀ।
3. ਮੱਕੀ ਦਾ ਸੂਤ - ਮੱਕੀ ਸੂਤ ਕੱਤ ਰਹੀ ਹੈ। |
12. ਵਾਰ :
1. ਦਿਨ - ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਸੱਤ ਵਾਰ ਹਨ।
2. ਹਮਲਾ - ਮੈਂ ਵਾਰ ਕਰਕੇ ਸੱਪ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।
3. ਕੁਰਬਾਨ - ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕੌਮ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਦਿੱਤਾ।
13. ਸੂਆ :
1. ਵੱਡੀ ਸੂਈ - ਸੂਏ ਨਾਲ਼ ਬਲਦ ਦੇ ਨੱਥ ਪਾ ਦਿੱਤੀ।
2. ਛੋਟੀ ਨਹਿਰ - ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਕੋਲ ਦੀ ਸੂਆ ਲੰਗਦਾ ਹੈ।
3. ਮੱਝ ਦਾ ਸੂਆ - ਸਾਡੀ ਮੱਝ ਪਹਿਲੇ ਸੂਏ ਹੈ।
14. ਹਾਰ :
1. ਹਾਰਨਾ - ਭਾਰਤ ਮੈਚ ਹਾਰ ਗਿਆ।
2. ਗਲ ਦਾ ਗਹਿਣਾ - ਔਰਤ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਪਾਇਆ ਹੈ।
3. ਘਾਟਾ - ਮੈਨੂੰ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਹੋਈ।
15. ਕਹੀ :
1. ਆਖੀ - ਮੇਰੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ।
2. ਇੱਕ ਸੰਦ - ਕਿਸਾਨ ਕਹੀ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਖੇਤ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
3. ਕਿੰਨੀ - ਆਧਿਆਪਕ ਨੇ ਕਹੀ ਸੋਹਣੀ ਗੱਲ ਆਖੀ।
16. ਕਾਲ :
1, ਸਮਾਂ - ਕਾਲ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
2. ਮੌਤ - ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਾਲ ਕਦੋਂ ਆ ਜਾਵੇ।
3. ਕਮੀ - ਐਤਕੀ ਮੀਹ ਦਾ ਕਾਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
17. ਕੋਟ :
1. ਕੱਪੜਾ - ਮੈਂ ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੋਟ ਪਾ ਲਿਆ।
2. ਕਿਲ੍ਹਾ - ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਕੋਟ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ।
3. ਤਾਸ ਦੀ ਬਾਜੀ - ਤਾਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਾਜੀ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਕੋਟ ਹੋ ਗਿਆ।
18. ਖੱਟੀ :
1. ਰੰਗ - ਕੁੜੀ ਨੇ ਖੱਟੀ ਚੁੰਨੀ ਲਈ ਹੈ।
2. ਫ਼ਲ – ਅਸੀ ਖੱਟੀ ਦਾ ਰਸ ਪੀਤਾ।
3. ਇੱਕ ਸਵਾਦ - ਲੱਸੀ ਬਹੁਤ ਖੱਟੀ ਹੈ।
19. ਘੜੀ :
1. ਸਮਾਂ ਯੰਤਰ - ਮੈਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਘੜੀ ਮਿਲੀ।
2. ਸਮੇ ਦਾ ਅੰਸ਼ - ਕੁਝ ਘੜੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਰੁਕ ਜਾ॥
3. ਤਰਾਛਣਾ - ਮੈਂ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਕਲਮ ਘੜੀ।
20. ਛਾਪਾ :
1. ਅਚਾਨਕ ਤਲਾਸੀ - ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਛਾਪਾ ਪੈ ਗਿਆ।
2. ਛਪਾਈ - ਕੱਪੜੇ ਦਾ ਛਾਪਾ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
3. ਪੈਸ - ਛਾਪਾਖਾਨਾ ਵਧੀਆ ਛਪਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।
21. ਜੱਗ :
1. ਦੁਨੀਆ - ਮਹਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰਾ ਜੱਗ ਯਾਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
2, ਬਰਤਨ - ਜੱਗ ਪਾਈ ਦਾ ਭਰ ਕੇ ਲਿਆ।
3. ਲੰਗਰ - ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਜੱਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
22. ਟੋਟਾ :
1.ਟੁਕੜਾ - ਮੈਂ ਗੰਨੇ ਦਾ ਟੋਟਾ ਚੂਪਿਆ।
2. ਘਾਟਾ - ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਟੋਟਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲਾਭ ਹੋਇਆ।
3. ਟੁੱਟੇ ਚਾਵਲ - ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਚਾਵਲ ਦਾ ਟੋਟਾ ਖਰੀਦਿਆ।
23. ਦੌਰਾ :
1. ਭਾਂਡਾ - ਲਲਾਰੀ ਨੇ ਦੌਰੇ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਘੋਲਿਆ।
2. ਬਿਮਾਰੀ - ਰਾਮ ਨੂੰ ਮਿਰਗੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸੈਰ - ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੌਰੇ 'ਤੇ ਗਏ।
24, ਧਾਰ :
1. ਮੱਝ ਦੀ ਧਾਰ - ਭੈਣ ਨੇ ਮੱਝ ਦੀ ਧਾਰ ਕੱਢੀ।
2. ਪਾਈ ਦੀ ਧਾਰ - ਮੈਂ ਪਾਈ ਦੀ ਧਾਰ ਹੇਠਾਂ ਨਹਾ ਲਿਆ।
3. ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ - ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਧਾਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ ਹੈ। |
25. ਫੁੱਟ :
1. ਉੱਗਣਾ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਕਲਮ ਫੁੱਟ ਪਈ।
2. ਝਗੜਾ - ਸਾਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
3. ਫ਼ਲ - ਫੁੱਟ ਦਾ ਸਵਾਦ ਵਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
26. ਫੁੱਲ :
1. ਹੱਡੀਆਂ - ਰਾਮ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਗੰਗਾ ਪਾਉਣ ਗਿਆ।
2. ਪੌਦੇ ਦਾ ਭਾਗ - ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ ਸੁੰਦਰ ਹੈ।
3. ਖੁਸ਼ ਹੋਣਾ - ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਤਰੀਫ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਫੁੱਲ ਗਿਆ।
27. ਬੋਲੀ :
1. ਭਾਸ਼ਾ - ਸਾਡੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ।
2. ਮਿਹਣਾ - ਉਸ ਦੀ ਬੋਲੀ ਮੇਰਾ ਸੀਨਾ ਚੀਰ ਗਈ।
3. ਗੀਤ ਦਾ ਰੂਪ - ਮੈਂ ਗਿੱਧੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਪਾਈ।
28. ਲੜ :
1. ਡੰਗ ਮਾਰਨਾ - ਮੇਰੇ ਮੱਛਰ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2. ਝਗੜਾ - ਕੱਲ ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਲੜ ਪਿਆ।
3. ਪੱਗ ਦਾ ਲੜ - ਮੇਰੀ ਪੱਗ ਦਾ ਲੜ ਘਟ ਗਿਆ।
29. ਵੱਟ :
1. ਵੱਟਣਾ - ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਸਣ ਦਾ ਰੱਸਾ ਵੱਟ ਲਿਆ।
2. ਵਲ - ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਵੱਟ ਪੈ ਗਏ।
3. ਬੰਨਾ - ਮੈਂ ਖੇਤ ਦੀ ਵੱਟ ਤੇ ਤੁਰ ਆਇਆ।
30. ਚਕ :
1. ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਸੰਦ - ਘੁਮਿਆਰ ਚੱਕ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2. ਦੰਦੀ - ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਾਲੂ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਨੇ ਚੱਕ ਵੱਢ ਲਿਆ ਸੀ ਤਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਈ।
3. ਖੂਹ ਲਾਉਣਾ - ਚੰਗੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਖ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ‘ਚੱਕ ਬੱਧਾ ਸੀ, ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਫੱਤੂ ਚੱਕ ਹੈ। |
31. ਤਰ :
1. ਤੈਰਨਾ - ਮੈਂ ਤਰ ਕੇ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ।
2. ਗਿੱਲਾ - ਫ਼ਰਸ਼ ਨੂੰ ਤਰ ਕਰੋ ਤਾਂਕਿ ਸੀਮਿੰਟ ਪੱਕ ਜਾਵੇ।
3. ਇੱਕ ਸਬਜੀ - ਰੋਟੀ ਨਾਲ ਤਰ ਖਾਈ ਗੁਣਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।
32. ਲਾਵਾਂ :
1. ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਸਮ - ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਲੇ ਚਾਰ ਲਾਵਾਂ ਲਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਮਾਤਰਾ - ਹੋੜੇ ਅਤੇ ਕਨੌੜੇ ਵਾਂਗ ਲਾਂਵਾਂ ਵੀ ਅੱਖਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਤੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ - ਇਸ ਤੱਕੜੀ ਨਾਲ ਤੋਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹਨ। |
33. ਵਾਹ :
1. ਹਲ ਚਲਾਉਣਾ - ਦੱਬ ਕੇ ਵਾਹ ਤੇ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾਹ।
2. ਵਿਸਮਕ ਸ਼ਬਦ - ਵਾਹਾ ਤੂੰ ਕਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ।
3. ਕੋਸ਼ਸ਼ - ਚੰਗੇ ਡਾਕਟਰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂਰੀ ਵਾਹ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
2 Comments
Divya
ReplyDelete👍👍
ReplyDelete